Wraz z ewolucją blockchaina, zmieniał się również jego wachlarz zastosowań. Jedną z koncepcji, która w ostatnich latach cieszy się społecznym poparciem, jest model DAO.
W 2022 roku zdecentralizowane, autonomiczne organizacje (DAO) były częścią agendy na Światowym Forum Ekonomicznym w Davos. Brinley Llire, generalny radca prawny w firmie cLabs (która rozwija sieć Celo), powiedział w publikacji z okazji spotkania, że takie struktury mogą wprowadzić ogromne zmiany w świecie korporacji.
Chociaż DAO nie są pozbawione problemów, mają potencjał, aby zmodernizować styl ładu korporacyjnego, który nie zmienił się znacząco od setek lat.
W dzisiejszym artykule zbadamy zalety i wady rozproszonego modelu zarządzania i spróbujemy odpowiedzieć, czy DAO są skuteczną alternatywą dla tradycyjnych spółek. Tak więc zaczynamy!
Wstępne warunki decentralizacji
Ludzie mają tendencję do tworzenia struktur emergentnych o właściwościach nieposiadanych przez jednostki. Proces ten jest częścią ewolucji, a tendencja do skalowania się tych grup tylko wzrosła wraz z postępem technologicznym.
Tego typu współpraca doprowadziła m.in. do powstania tradycyjnych korporacji, których forma nie uległa większym zmianom od początku XVII wieku. Nadal przyjmują one fundusze inwestorów w zamian za zobowiązania do maksymalizacji wartości dla akcjonariuszy.
Takie podejście ma dwie strony. Z jednej strony poprawia efektywność biznesu. Z drugiej – firmy często są skłonne płacić wysokie ceny, w tym za szkody dla środowiska i gorsze warunki pracy dla pracowników, aby zmaksymalizować zyski.
1/2 You don’t really believe the peeing in bottles thing, do you? If that were true, nobody would work for us. The truth is that we have over a million incredible employees around the world who are proud of what they do, and have great wages and health care from day one.
— Amazon News (@amazonnews) March 25, 2021
Część uczestników tradycyjnej gospodarki dostrzega wady struktury maksymalizującej kapitał, czego dowodem jest np. powstanie systemu certyfikatów B Corporations.
Z utylitarnego punktu widzenia model klasyczny również nie jest idealny. W erze informacji nie jest już w stanie zapewnić niezbędnego poziomu koordynacji działań biznesowych – konsekwencją jest wzrost sektora gig economy i rynku usług outsourcingowych.
Tendencja ta widoczna jest również w rozwoju modelu współpracy “orbitalnej”, gdzie zaciera się granica między wewnętrznymi i zewnętrznymi członkami organizacji. Partner Andreessen Horowitz, Chris Dixon, zauważył, że wraz z rozwojem scentralizowanych struktur coraz trudniej jest wyrównać motywację pomiędzy członkami takich systemów.
Motywacja członków DAO
Według Dixona, na początku wszelkie scentralizowane platformy robią co mogą, aby przyciągnąć użytkowników i uczestników zewnętrznych, takich jak deweloperzy, firmy i media. Muszą one dodawać wartość do usług, ponieważ są bardzo narażone na efekty sieciowe. Dixon napisał:
W miarę jak platformy poruszają się po krzywej akceptacji w kształcie litery S, ich władza nad użytkownikami i osobami trzecimi stale rośnie. Gdy osiągają swój szczyt, relacje z uczestnikami sieci stają się grą o sumie zerowej. Najprostszym sposobem na dalszy wzrost jest wydobycie wartości z danych o użytkownikach i konkurowanie z wykonawcami o oglądalność i zysk.
Trwałość klasycznego modelu zarządzania, który był skuteczny w epoce przemysłowej, została zachwiana w dobie technologii informacyjnych. Dlatego niektórzy członkowie społeczności uważają, że DAO mogą zaoferować alternatywny sposób współpracy.
Corporations organized the Industrial age
— Aaron Wright (@awrigh01) September 12, 2021
DAOs will organize the Internet Age
Korzyści z automatyzacji
W 2014 roku założyciel Ethereum Vitalik Buterin podkreślił kluczowe atrybuty DAO, które odróżniają je od innych skoordynowanych systemów:
Automatyka w centrum, ludzie na peryferiach. […] Inną ważną cechą jest kapitał wewnętrzny.
Sercem każdego DAO są smart kontrakty, które odpowiadają za zarządzanie strukturą, finansami i organizację przepływów pracy.
Algorytmy obniżają koszty operacyjne poprzez automatyzację rutynowych procesów, takich jak lista płac czy księgowość. Ułatwiają one również DAO kontakty ze wszystkimi interesariuszami, zarówno zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi.
Jako część rozległego ekosystemu blockchain, zdecentralizowane organizacje są w stanie wykorzystać interoperacyjność dappów i modułową strukturę Web3.
Dappy są w stanie skutecznie integrować się ze sobą, a ich komponenty oprogramowania (tokeny, przesyłane wiadomości i tak dalej) mogą wchodzić ze sobą w interakcje. To “Lego” pozwala na łączenie aplikacji w większe projekty o zwiększonej funkcjonalności.
Modularna struktura Web3 charakteryzuje się względną niezależnością jej elementów pierwotnych. Zwiększa to odporność systemów i pozwala na aktualizację poszczególnych komponentów bez ingerencji w inne.
Anatomia DAO
Wbrew powszechnej opinii, nie wszyscy uczestnicy dAO są równi. Mają bowiem różny wpływ, w zależności od czynników ekonomicznych, reputacyjnych itd. Można je podzielić na kilka grup.
Rdzeń zdecentralizowanej organizacji tworzą “rdzenni członkowie”. Są to osoby, które wnoszą kluczowy wkład w rozwój projektu – de facto etatowi pracownicy. Interesy tej grupy są bezpośrednio związane z sukcesem i trwałością DAO, dlatego ich działania nie różnią się zbytnio od klasycznego modelu.
“Wykonawcy” wykonują ściśle określoną pracę za uzgodnioną cenę przez określony czas. Osoby te są często ekspertami w dziedzinie finansów, prawa, rozwoju i projektowania, którzy świadczą usługi dla kilku DAO jednocześnie.
Czasami podmioty te działają zbiorowo, łącząc się w usługowe DAO, takie jak VectorDAO czy LexDAO.
Chociaż “kontrahenci” i usługowe DAO są podobni do tradycyjnych firm outsourcingowych, ich działalność różni się z kilku powodów:
- Ponieważ samart kontrakty automatyzują większość rutynowych funkcji, reszta prac peryferyjnych jest dobrze zdefiniowana i wysoce wyspecjalizowana;
- DAO odnosi korzyści z delegowania niektórych obowiązków – pozwala to zachować decentralizację i wyeliminować złożone hierarchie;
- Przejrzystość DAO zmniejsza koszty koordynacji działań przez strony trzecie.
“Użytkownicy” stanowią największą grupę członków DAO. Zdecentralizowane organizacje nagradzają indywidualny wkład niezależnie od tego, od kogo pochodzi. Oznacza to, że codzienne działania mające wartość dla sieci są przekształcane w możliwości generowania dochodów.
Powłoką DAO są “posiadacze tokenów”. Ta grupa skupia uczestników ze wszystkich powyższych kategorii, ponieważ blockchain demokratyzuje możliwości inwestycyjne. Każdy, kto ma portfel kryptowalutowy i dostęp do internetu, może kupować lub zarabiać cyfrowe aktywa.
Architektura ta przypomina strukturę klasycznych korporacji ze szczyptą decentralizacji, ale jest wysoce warunkowa. Obecnie zachodzi proces dywersyfikacji DAO i ich struktura może się znacznie różnić od siebie.
Merytokracja idei
W teorii DAO mogą być narzędziem dla skoordynowanych grup, aby rosnąć i rozwijać się, pozostając jednocześnie na tyle elastycznym, aby dostosować się do zmieniającego się otoczenia.
Jednak główną przewagą tej koncepcji nad klasycznymi hierarchiami jest prymat merytokracji pomysłów – systemu decyzyjnego, w którym wygrywają najlepsze propozycje.
W większości tradycyjnych firm sugestie pracowników szeregowych nie docierają do najwyższego kierownictwa z powodu wielu biurokratycznych przeszkód i mnogości menedżerów średniego szczebla. Efektem jest dominacja zarządzania odgórnego.
W DAO działa jednak zasada, że decyzje podejmowane są na podstawie wkładu społeczności. Propozycje są przetwarzane w ramach koncentrycznych pierścieni – od miękkiego do twardego konsensusu:
- miękki – jakiś sygnał preferencji, który pochodzi z najżywotniejszego z kanałów komunikacyjnych, jakim jest Discord;
- twardy – osiągane poprzez zbiorowe zatwierdzenie propozycji poprzez mechanizm głosowania (np. platforma Snapshot).
DAO muszą zachować równowagę pomiędzy tymi dwoma formami konsensusu, jeśli nie chcą ugrzęznąć w biurokracji (tylko twardy konsensus) lub zamienić każdą dyskusję w chaotyczną debatę (tylko miękki konsensus).
Aby ten system działał, organizacje muszą wdrożyć odpowiednie struktury zarządzania. Popularnym podejściem jest zarządzanie głosowaniem za pomocą monet. Pozwala ono każdemu członkowi DAO zaproponować pomysł i wykorzystać swoje tokeny do jego poparcia.
Narzędzie to ma jednak kilka poważnych wad:
- Podatność na bezpośrednie lub zamaskowane ataki (np. manipulowanie ekonomią zarządzania);
- nierówność praw głosu wśród członków DAO;
- pozorna decentralizacja władzy;
- niesprawiedliwy podział bodźców;
- konflikt interesów.
System delegowanego głosowania może złagodzić niektóre z nich, ale nie pozwala uniknąć problemów, takich jak ataki na zarządzanie i nierówności wśród członków społeczności.
Według Buterina istnieje kilka rozwiązań, z których wszystkie polegają na ograniczeniu lub wyeliminowaniu głosowania pieniężnego. Na przykład zamiast tokenów można by wykorzystać punkty reputacji zapisane na blockchainie.
Nie tylko zarządzanie
Technicznie rzecz biorąc, uruchomienie DAO jest dość proste. Trzeba opracować manifest, stworzyć kanały komunikacyjne, zaprosić do społeczności, wydać governance token, podłączyć narzędzia do głosowania i rejestracji wkładu dla uczestników.
Znacznie trudniej jest skalować organizację. Wzrost i dobrobyt DAO zależy w dużej mierze od zaangażowania społeczności, dlatego kluczowe jest utrzymanie sprawiedliwego systemu zachęt.
Zespoły powinny pamiętać o powolnym tempie podejmowania decyzji w DAO, który to problem staje się coraz bardziej dotkliwy wraz ze skalą struktury. Firmy scentralizowane są pod tym względem znacznie bardziej mobilne.
DAO pozwalają większej liczbie użytkowników uczestniczyć w zarządzaniu, za co trzeba zapłacić pewną cenę. Ze względu na brak kompetencji, niechęć do zagłębiania się w skomplikowane kwestie techniczne i inne czynniki, społeczność może spędzić więcej czasu na dyskusji o nowym logo, zamiast zająć się naprawdę ważnymi kwestiami.
Kolejnym kluczowym aspektem jest bezpieczeństwo. Biorąc pod uwagę skomplikowany zestaw technologii wymaganych do skutecznego działania organizacji, zabezpieczenie może stać się uciążliwym i kosztownym przedsięwzięciem.
Pozostają jeszcze pytania: jak uczestniczyć w umowach handlowych? Jak zatrudniać usługodawców, rozwiązywać spory, korzystać z sądów w obronie swoich praw? Jak dzielić majątek i rozdzielać obowiązki między członków?
Bez formalnego uznania DAO nie ma formy prawnej. Wspólnota może upoważnić konkretną osobę do zawierania umów w imieniu organizacji. Jednak w niektórych jurysdykcjach organizacja może być klasyfikowana jako spółka jawna. To ostatnie oznacza odpowiedzialność osobistą uczestników.
Dlatego niektóre DAO tworzą klasyczne struktury korporacyjne. Takie podejście jest jednak mało efektywne – negowane są niemal wszystkie korzyści płynące z decentralizacji.
Kiedy DAO są skuteczne?
Ogólnie rzecz biorąc, aby DAO odniosły sukces, muszą angażować się w te same działania, co klasyczne firmy. Muszą kompetentnie zarządzać swoimi aktywami, oceniać ryzyko, wchodzić w zyskowne partnerstwa i tak dalej.
W pewnym momencie każdy z tych aspektów będzie wymagał własnej struktury zarządzania. To z kolei grozi wyeliminowaniem decentralizacji, powrotem organizacji do tradycyjnego modelu.
Inicjatywy niektórych dużych DAO, jak organizacja stojąca za protokołem Yearn Finance, potwierdzają tę tezę. W 2021 roku ten ostatni przedstawił do dyskusji społecznościowej propozycję, która zakłada delegowanie pewnych uprawnień do małych zespołów.
Decentralizacja nie jest panaceum na świat korporacji. DAO są efektywne, gdy koszty związane z jego skalowaniem można zmniejszyć szybciej niż naturalny wzrost kosztów koordynacji uczestników. Dlatego kluczowe jest, aby zespoły projektowe miały jasność co do swoich rzeczywistych celów.
Wyjaśnienie
Wszystkie informacje zawarte na naszej stronie internetowej są publikowane w dobrej wierze i wyłącznie w ogólnych celach informacyjnych. Wszelkie działania podejmowane przez czytelnika w związku z informacjami znajdującymi się na naszej stronie internetowej odbywają się wyłącznie na jego własne ryzyko.
