Jak każda inna branża, sektor kryptowalut doświadcza działań szkodliwych podmiotów, które chcą wykorzystać apetyt inwestorów na wysokie zyski. Kiedy projekt kryptowalutowy doświadcza zdarzenia znanego jako rug pull, deweloperzy czy właściciele znienacka zamykają go i znikają z funduszami inwestorów. Zdecentralizowany charakter branży kryptowalut sprawia, że późniejsze wyśledzenie “sprawców” jest trudne.
W tym przewodniku dowiesz się, jak działa kryptowalutowy rug pull, jak wcześnie wykryć niecne zamiary zarządzających projektem i jak się przed tym chronić.
Giełda Kraken
Binance
Giełda Bybit
Co to jest rug pull w kryptowalutach?
Kryptowalutowy rug pull ma miejsce, gdy deweloperzy projektu wprowadzają token (monetę, NFT) i popularyzują go, aby wzbudzić zainteresowanie inwestorów. Czekają, aż inwestorzy kupią tokeny, a następnie bez ostrzeżenia znikają z funduszami.
Te oszustwa zazwyczaj mają miejsce w krótkim okresie czasu, aby zminimalizować szanse na to, że inwestorzy i analitycy przyjrzą się bliżej projektowi i zdadzą sobie sprawę, że to tylko fasada, dana kryptowaluta jest oszustwem i nigdy tak naprawdę nie miała żadnej rzeczywistej wartości.
Jak działają oszustwa DeFi?
Branża DeFi jest wciąż stosunkowo nowa i oferuje różnorodne możliwości zarabiania pieniędzy. Istnieją jednak również szanse dla złośliwych podmiotów na prowadzenie schematów Ponzi ze względu na pseudonimowy charakter kryptowalut.
W swoim rocznym raporcie dotyczącym przestępczości opublikowanym w lutym 2023, Chainalysis określiła wartość oszustw DeFi na 5,9 miliarda dolarów w 2022 roku.
Wśród nich były oszustwa grające na emocjach, inwestycyjne, podszywanie się pod inne osoby, darowizny i oszustwa NFT, przy czym osoby zaangażowane w oszustwa “romansowe” wpłacały średnio najwyższe kwoty.
Media społecznościowe dają złośliwym podmiotom platformę do odwoływania się do mas, które mogą nie wiedzieć wystarczająco dużo o kryptowalutach, aby wykryć oszustwo. Celem jest przyciągnięcie dużej publiczność bez wzbudzania podejrzeń. W niektórych przypadkach hakowanie kont znanych osób w mediach społecznościowych pozwala oszustom kryptowalutowym podszywać się pod nich i docierać do odbiorców.
Kryptowalutowy rug pull podpada pod oszustwa inwestycyjne. W 2022 roku 24% uruchomionych tokenów było schematami typu “pump-and-dump”, a twórcy tokenów zarobili wiele milionów dolarów.
Przy różnych poziomach regulacji kryptowalut w poszczególnych krajach w połączeniu z pseudonimowością blockchaina, oszustwa DeFi okazały się łatwym sposobem na zarabianie pieniędzy dla złośliwych podmiotów. Istnieje mniejsze prawdopodobieństwo, że staniesz się ofiarą, jeśli zrozumiesz, jak identyfikować oszukańcze projekty kryptowalutowe i będziesz ich wypatrywać przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych.
Jak działa rug pull?
Notowanie aktywów kryptowalutowych na zdecentralizowanej giełdzie (DEX) jest bezpłatne i podlega minimalnej kontroli. Nieuczciwi deweloperzy wykorzystują to, realizując programy typu “pump-and-dump” w celu oszukania inwestorów.
Istnieją trzy części kryptowalutowego rug pulla. Po pierwsze, deweloperzy projektu promują projekt za pośrednictwem kryptowalutowych influencerów na kanałach Telegram, Twitter, Discord, YouTube i innych platformach mediów społecznościowych. Jedną z cech charakterystycznych takich kampanii są śmieszne obietnice składane z niewielkim naciskiem na użyteczność aktywów.
Druga część polega na tym, że inwestorzy wpłacają swoje środki, gdy są przekonani, że projekt stanowi okazję do szybkiego wzbogacenia się. W trzeciej i ostatniej części deweloperzy mogą realizować swoje oszustwa kryptowalutowe na trzy sposoby:
- Usuwanie płynności: Deweloperzy projektu doprowadzają cenę aktywów do zera, wycofując wszystkie środki z puli płynności. Jest to jedno z najpopularniejszych zdecentralizowanych oszustw finansowych.
- Dumpowanie: W tym przypadku twórcy szybko sprzedają swoje tokeny, a nadpodaż powoduje drastyczny spadek ceny. Powszechnie określane jako schemat pump-and-dump, oszustwo polega na tworzeniu szumu w mediach społecznościowych i wychodzeniu z pozycji, gdy optymalna liczba osób zostanie zwabiona do inwestowania.
- Ograniczanie zleceń sprzedaży: To oszustwo jest planowane już podczas pisania smart kontraktów. Kontrakt zabrania komukolwiek innemu sprzedaży swoich tokenów, pozostawiając twórców jako jedyne strony zdolne do sprzedaży. Następnie czekają oni na optymalną pozytywną akcję cenową, sprzedają swoje tokeny i pozostawiają resztę inwestorów w posiadaniu tokenów bez wartości. Smart kontrakt może też zawierać możliwość “dopisania” tego typu treści już po wypuszczeniu tokena, aby za wcześnie dociekliwi nie zorientowali się w planie.
Gdy twórcy projektów znikną, ich wyśledzenie może być trudne, biorąc pod uwagę brak regulacji dotyczących kryptowalut i pseudonimowość, która definiuje większość branży. Nawet gdy twórcy projektów są dobrze znani, ofiarom trudno jest dochodzić zadośćuczynienia prawnego z powodu braku ram regulacyjnych.
Co wskazuje na potencjalny rug pull?
Jeśli wiesz, czego szukasz, możesz dostrzec potencjalny błąd i uniknąć inwestowania w taki projekt. Oto pięć sygnałów ostrzegawczych, na które należy zwrócić uwagę:
1. Anonimowy zespół deweloperów
Deweloperzy uczciwego projektu chcieliby, aby ich pochodzenie ustanowiło ich wiarygodność i wzbudziło zaufanie inwestorów, którzy mogą nadać projektowi twarz. Jednak oszuści mogą celowo pozostać anonimowi, aby upewnić się, że mogą rozpłynąć się w powietrzu. Mogą również przeprowadzić kolejne oszustwo, ponieważ nic nie wiąże ich z poprzednimi projektami.
Niektórzy deweloperzy mogą dostarczać fałszywe informacje, które wydają się być zgodne z prawem, ale nie są w stanie wytrzymać głębszej analizy. Jeśli dostarczonych informacji nie można zweryfikować w innych niezależnych źródłach, istnieje duże prawdopodobieństwo, że projekt jest oszustwem.
2. Interakcje projektu ze społecznością
Projekty typu rug pull często udają entuzjazm w mediach społecznościowych. Przyjrzyj się bliżej rozmowom na czatach Telegram oraz na Twitterze i Discordzie. Jeśli moderatorzy mają tendencję do ograniczania rozmów, w których zadawane są krytyczne pytania, prawdopodobnie nie mogą zaoferować satysfakcjonujących odpowiedzi.
Ponadto niektóre rozmowy mogą nie wydawać się naturalne, a ludzie dyskutują tylko o wysokich zwrotach i niskich wskaźnikach zaangażowania wśród członków społeczności. Kupno “botów”, które rozmawiają ze sobą i nakręcają liczbę wiadomości to kwestia kilkudziesięciu złotych za dzień.
3. Brak audytu
Niewielkie wymagania dotyczące notowania na zdecentralizowanych giełdach oznaczają, że środki ochrony inwestorów, takie jak przeprowadzenie audytu przed wydaniem tokenów są tylko opcjonalne. Tylko legalne projekty podejmą dodatkowy krok polegający na przeprowadzeniu audytu smart kontraktu przez renomowaną i niezależną firmę zewnętrzną.
Brak poddania projektu audytowi przed umieszczeniem go na liście oznacza, że wszelkie możliwe do wykorzystania błędy nie zostaną zidentyfikowane. Deweloperzy będą chcieli upewnić się, że takie luki nie zostaną wykryte, ponieważ zamierzają wykorzystać je do wykonania oszustwa.
4. Brak blokady czasowej płynności
Jak wskazano wcześniej, twórcy projektów mogą dokonać oszustwa, ograniczając zlecenia sprzedaży. Robią to, pisząc kod, który uniemożliwia inwestorom usunięcie płynności. Twórcy pozostawią lukę, która pozwoli im sprzedać swoje tokeny, podczas gdy Ty utkniesz ze swoimi. W tym momencie nie ma sposobu, aby je sprzedać lub wykorzystać.
Prawdziwe projekty będą wykorzystywać blokadę czasową na co najmniej 95% płynności. Taki mechanizm bezpieczeństwa zapobiega usuwaniu płynności z puli.
5. Nierówny rozkład tokenów
Jeśli sprawdzisz dystrybucję tokenów i zauważysz, że niewielka grupa osób posiada znaczną część tokenów, uważaj, ponieważ mogą oni łatwo zbić cenę. Jeśli tokeny są równomiernie rozłożone, moc wpływania na cenę jest zdemokratyzowana. Istnieje szansa, że mała grupa zmówi się, aby wyjść ze swojej pozycji w pewnym momencie. W rezultacie cena tokena ulegnie załamaniu.
Top 9 największe rug pulle w historii kryptowalut
Na przestrzeni lat kryptowalutowe projekty okradały niewinnych i nieświadomych inwestorów, pozostawiając ich na lodzie. Oto dziewięć największych oszustw w kryptowalutach:
1. OneCoin
Twórczyni programu, Ruja Ignatova, przedstawiła OneCoin jako zabójcę Bitcoina. Według FBI, wraz z innymi wspólnikami, przekonała inwestorów do zakupu pakietów OneCoin i zebrała co najmniej 4 miliardy dolarów. Obecnie jest jedyną kobietą na liście dziesięciu najbardziej poszukiwanych przez FBI. Poniżej znajduje się wideo Ruji Ignatovej promującej OnceCoin w Londynie w 2016 roku. Jej miejsce pobytu pozostaje nieznane.
Oszustwo opierało się na tradycyjnej strukturze schematu Ponziego, a waluta nie była nawet oparta na żadnym blockchainie. Pani Ignatova i jej partnerzy płacili wczesnym inwestorom, wykorzystując depozyty nowych. Udało im się przekonać ludzi, symulując transakcje za pomocą wprowadzania danych do bazy danych.
2. Thodex
Thodex był scentralizowaną giełdą kryptowalut, która działała w latach 2017-2021. W tym czasie inwestorzy stracili ponad 2 miliardy dolarów. Faruk Ozer, dyrektor generalny, zaprzestał handlu pod pretekstem priorytetowego traktowania powstrzymania cyberataków na platformę. Zaraz potem zniknął.
Szacuje się, że 2 miliardy dolarów utracone w wyniku tego oszustwa stanowiły 90% funduszy utraconych w wyniku rug pulli w 2021 roku. Ozer został aresztowany rok później w Albanii i po zakończeniu sprawy grozi mu wiele lat więzienia.
3. Token Squid Game
Nazwany na cześć popularnego serialu Netflix, token został zbudowany na Binance Smart Chain (obecnie BNB Chain) w 2021 roku. Twórca wygenerował szum dzięki relacjom prasowym i przyciągnął zainteresowanie inwestorów, pozycjonując go jako meme coin o ogromnym potencjale.
W ciągu sześciu dni moneta SQUID osiągnęła cenę 3000 USD. Usunięcie płynności nastąpiło szybko, a twórcy zgarnęli około 3,3 miliona dolarów. Później opublikowali na Telegramie, twierdząc, że zostali zhakowani i nigdy więcej o nich nie słyszano. Ludzie stojący za oszustwem nigdy nie zostali zidentyfikowani.
4. Frosties
Twórcy Frosties NFT obiecali inwestorom funkcje stakowania i długoterminową użyteczność. Było to w styczniu 2022, kiedy zainteresowanie NFT rosło, a dwóm założycielom, Andre Llacunie i Ethanowi Nguyenowi, udało się zebrać na start 1 milion dolarów.
Kiedy Departament Sprawiedliwości USA w końcu ich dopadł, mieli zamiar rozpocząć drugie oszustwo, które miało przynieść im 1,5 miliona dolarów. Daniel B. Brubaker, główny inspektor USPIS, skomentował aresztowanie, mówiąc:
“Dzisiejsze aresztowania dotyczyły niewymiennych tokenów (“NFT”), otwierając drzwi do alternatywnych opcji inwestycyjnych i znacznego ryzyka. Aktywa te mogą wydawać się dobrym interesem lub sposobem na wzbogacenie się, ale w wielu przypadkach, tak jak w tej sytuacji, prowadzą jedynie do utraty pieniędzy.“.
5. Mutant Ape Planet NFT
Stworzona przez Aureliena Michela kolekcja MAP NFT opierała się na popularnym Mutant Ape Yacht Club (MAYC) i okradła inwestorów z 2,9 miliona dolarów. Inwestorom obiecano wyłączny dostęp do innych aktywów kryptowalutowych, loterii, nagród i ziemi w metaversie.
Nie był to jedyny rug pull Michela – jest on powiązany z innymi, takimi jak Crazy Camels i Fashion Ape NFT, zgodnie z danymi on-chain. Został aresztowany w Nowym Jorku w styczniu 2023 i postawiono mu zarzuty oszustwa.
6. AnubisDAO
Twórcy AnubisDAO wykorzystali popularność Dogecoina i Shiba Inu i użyli wizerunku psów w swoim marketingu, aby przyciągnąć inwestorów. W momencie uruchomienia sprzedaży tokenów projekt miał tylko konto na Twitterze i serwer Discord.
Inwestorzy rzucili się do kupowania tokenów ANKH o wartości 60 milionów dolarów, mimo że projekt nie miał strony internetowej, dokumentu technicznego (whitepapera) ani obecności w mediach poza Twitterem i Discordem. Twórcy, do dziś nieznani, potrzebowali zaledwie 24 godzin, aby wyjść i wysłać całą płynność na inny adres. Wartość tokena spadła do zera, a inwestorzy zaczęli liczyć straty.
7. Sudorare
Reklamowany jako fork dla rynku SudoSwap i LooksRare, projekt oferował yield farming inwestorom, którzy chcieliby stakować wETH, XMON i LOOK za tokeny Sudorare na tygodniowy okres.
Kontrakt projektu został oznakowany przez analityków już przed uruchomieniem, demonstrując typowe oznaki oszustwa DeFi. Obserwatorzy zauważyli, że wysokie zyski, fałszywi zwolennicy i chwiejna tokenomika wskazywały na to, że twórcy zamierzają przeprowadzić rug pull. Nie powstrzymało to jednak inwestorów przed wpłaceniem ponad 800 000 USD w ciągu sześciu godzin między premierą a usunięciem puli płynności przez twórców. Deweloperzy pozostają nieznani po zatarciu wszystkich dowodów istnienia projektu online.
8. Baller Ape Club
Projekt ten promował NFT różnych postaci z kreskówek z oszukańczymi twierdzeniami, że NFT zapewnią właścicielom specjalne przywileje i różne nagrody.
W ciągu jednego dnia od uruchomienia Le Anh Tuan i jego partnerzy wycofali środki z puli i przenieśli je za pośrednictwem wielu blockchainów. W aktach oskarżenia, Departament Sprawiedliwości USA wskazał, że inwestorzy stracili około 2,6 miliona dolarów. Tuanowi grozi do 40 lat więzienia za popełnienie oszustwa bankowego i międzynarodowe pranie brudnych pieniędzy.
9. Evolved Apes
Projekt Evolved Apes obejmował kolekcję NFT reklamowanych jako unikalne małpy walczące o przetrwanie w krainie bezprawia. Inwestorzy rzucili się na NFT w nadziei na zyski dzięki zwiększonemu popytowi, który miał nastąpić po uruchomieniu gry Evolved Apes Clash.
Było kilka sygnałów ostrzegawczych, że może to być rug pullem. Na przykład minimalna obecność twórców w mediach społecznościowych i nieprofesjonalne ogłoszenia na oficjalnych kanałach. Większość inwestorów zlekceważyła to i zrzuciła na brak doświadczenia. Ponadto zwycięzcy loterii nie otrzymali swoich nagród.
Twórca, znany jako Evil Ape, wycofał się w ciągu tygodnia. Uciekł z około 2,7 miliona dolarów, usuwając stronę internetową i oficjalne konto. Inwestorzy zebrali się razem i uruchomili Fight Back Apes, ale projekt nie wykazał żadnych oznak sukcesu.
Jak chronić się przed rug pullem?
Apetyt na wysokie zyski wymaga podejmowania wysokiego ryzyka. Jednak inwestując w projekty kryptowalutowe, istnieją sposoby, aby uchronić się przed ryzykiem. Oto kilka z nich:
Zdrowy sceptycyzm
Podejdź do każdej okazji inwestycyjnej z założeniem, że może ona nie być zgodna z prawem. Taki stan umysłu pozwala dokładnie przeanalizować projekt i zidentyfikować wszelkie podejrzane zjawiska. Większość naciągaczy inwestuje znaczne środki w agresywny marketing mający na celu zniechęcenie użytkownika do bliższego przyjrzenia się projektowi i wytworzeniu presji “kupuj teraz!”.
Cierpliwość
Jak można zauważyć na podstawie przykładów, niektóre oszustwa zdarzają się szybko, od sześciu godzin do tygodnia po uruchomieniu. Jeśli umieścisz projekt na swojej liście do obserwacji i poświęcisz czas na analizę, oszustwo może się wydarzyć, zanim zainwestujesz, lub niebezpieczeństwo stanie się bardziej widoczne.
Nie daj się zwieść poczuciu pilności ze strony osób promujących projekt. Pamiętaj, że większość oszukańczych projektów będzie próbowała skłonić ludzi do podejmowania szybkich decyzji, zanim będą mogli zastanowić się i spojrzeć na szerszą perspektywę.
Badania
Omówiliśmy oznaki potencjalnego rug pulla, które mogą pomóc w prowadzeniu procesu badawczego. Wiesz już, na co zwracać uwagę, więc nie spiesz się i zagłęb się w informacje dotyczące projektu.
Na przykład, jeśli projekt ma whitepaper, poświęć czas na jego przeczytanie i zrozumienie treści. Nie polegaj na rozwodnionych wersjach sprzedawanych przez influencerów szukających prowizji za swój wysiłek.
Zawsze należy zachować ostrożność
Branża kryptowalut zapewnia nieskończone możliwości zarabiania pieniędzy. Jednak brak wytycznych dotyczących ochrony inwestorów przemawia do przestępców, którzy chcą wykorzystać zdecentralizowany i anonimowy charakter branży. Tacy ludzie są gotowi pociągnąć za sobą dywan, gdy tylko nadarzy się okazja do oszukania inwestorów.
Uważaj na projekty obiecujące wysokie zwroty z bardzo niewielką podstawą do tego, jak te zwroty mogą zostać osiągnięte. Poświęć trochę czasu, aby spojrzeć poza krzykliwe reklamy i dokładnie analizuj, czy coś się wyróżnia w złą stronę. Chociaż nie jest to gwarancją bezpieczeństwa, zminimalizujesz szanse na zostanie kolejną ofiarą świata kryptowalut.
Najczęściej zadawane pytania
Jaki był największy rug pull w kryptowalutach?
Czy rug pull w kryptowalutach jest legalny?
Co oznacza rug pull?
Skąd wziął się termin rug pull?
Wyjaśnienie
Wszystkie informacje zawarte na naszej stronie internetowej są publikowane w dobrej wierze i wyłącznie w ogólnych celach informacyjnych. Wszelkie działania podejmowane przez czytelnika w związku z informacjami znajdującymi się na naszej stronie internetowej odbywają się wyłącznie na jego własne ryzyko.
W dziale Edukacja, naszym priorytetem jest dostarczanie najwyższej jakości sprawdzonych informacji. Poświęcamy czas na identyfikację, badanie i tworzenie treści edukacyjnych, które są przydatne dla naszych czytelników.
Aby utrzymać ten standard i nadal tworzyć niesamowite treści, nasi partnerzy mogą nagradzać nas prowizją za miejsca w naszych artykułach. Jednak te prowizje, w żaden sposób, nie wpływają na nasze procesy tworzenia bezstronnych, uczciwych i pomocnych treści.
