Kryptowaluta to cyfrowe aktywo lub token, które są generowane i wydawane według kodu. Z drugiej strony, waluta tradycyjna lub tzw. fiat, jest emitowana przez bank centralny lub inny określony organ finansowy. Organ ten drukuje banknoty zgodnie z polityką monetarną rządu i kondycją gospodarki.
Podstawą działania każdego zbywalnego aktywa jest jego popyt i podaż. W przypadku krajowej waluty, kurs wymiany określają eksport i import danego kraju, PKB oraz inne czynniki społeczno-ekonomiczne. W przypadku kryptowalut sytuacja wygląda trochę inaczej. Kurs opiera się na konstrukcji, która odpowiada za produkcję i użyteczność danego projektu.
Całkowita podaż cyfrowych tokenów jest ograniczona kodem. Ponadto, czas trwania procesu generowania lub dystrybucji monet jest również określony przez algorytm. Dzięki możliwości bezpiecznego przenoszenia poza granicami krajów, cyfrowe aktywa mogłyby zastąpić waluty FIAT oraz istniejący system monetarny.
Na rynku istnieje mnóstwo kryptowalut. Niemniej jednak, 3 główne kryptowaluty stanowią około 80% globalnej kapitalizacji rynku. Najwyższą dominację posiada Bitcoin – w tym momencie jest to ok. 42%.
Klasyfikacja kryptowalut może opierać się na wielu aspektach – ich zastosowaniu, rodzaju algorytmu, modelu zarządzania, rodzaju aktywów, które ją wspierają i tak dalej. W dzisiejszym artykule przyjrzymy się wszystkim rodzajom kryptowalut i tokenów.
Gdzie kupić tokeny w prosty sposób?
Kraken
Sprawdzona, regulowana giełda z wieloma kryptowalutami
OKX
Sprawdzona, regulowana giełda z wieloma kryptowalutami
YouHodler
Aplikacja umożliwiająca przechowywanie, kopanie i staking kryptowalut
Kryptowaluty zdecentralizowane i scentralizowane
Kryptowaluta może być scentralizowana lub zdecentralizowana. Na rynku istnieje jednak tak wiele kryptowalut, że nie można jednoznacznie stwierdzić, która z nich jest rzeczywiście zdecentralizowana.
Większość kryptowalut wykorzystuje mechanizm rozproszonego konsensusu (różne strony weryfikują i zapisują to samo). Jednak wiele kryptowalut wciąż skłania się bardziej ku scentralizowanej walidacji (np. XRP). Niektóre jednak mocno trzymają się idei i dążą do odejścia od centralizacji, aby ostatecznie stać się zdecentralizowanymi (np. EOS, Stellar).
Kryptowaluty wg procesu generowania
Podstawowe modele wydobywania/generowania kryptowalut i ich dystrybucji to Proof of Work (PoW) i Proof of Stake (PoS). Proof of Work to system, który wykorzystuje energię elektryczną jako dowód pracy. Energia elektryczna zasila koparki, które wykonują obliczenia matematyczne.
Proof of Stake (PoS) jest energooszczędną alternatywą dla PoW, która wykorzystuje staking tokenów zamiast koparek. Istnieje kilka innych różnych rodzajów technik walidacji, takich jak Proof of Concept (PoC), Proof-of-Correctness (z Ripple) lub Stellar Consensus Protocol i tak dalej.
Jeżeli chodzi o zastosowanie, rozróżniamy 6 różnych rodzajów kryptowalut.
1. Kryptowaluty służące do płatności
Bitcoin był pierwszą kryptowalutą, która pojawiła się na rynku. Jej ideą było stworzenie gospodarki cyfrowej zbudowanej na zasadach standardu złota. Ograniczona podaż Bitcoina wraz z okresowym procesem wydobywania została uznana za idealny system ekonomiczny zbudowany na zaufaniu i przejrzystości.
Niemniej jednak, w miarę jak Bitcoin stawał się coraz większy, problemy ze skalowalnością i wysokie opłaty transakcyjne sprawiły, że nie mógł być używany jako środek płatniczy. Średni koszt transakcji wynosi obecnie około 12 USD. Niemniej jednak, większość giełd za wypłatę BTC pobiera około 0.0005 BTC, co w przeliczeniu daje ok. 20 dolarów. W związku z tym, Bitcoin jest bezużyteczny dla mikropłatności. Niemniej jednak, zyskał on reputację świetnego magazynu wartości i cyfrowego złota.
Kryptowaluty takie jak Bitcoin Cash (BCH) i Litecoin (LTC) zostały wprowadzone wyłącznie w celu wykorzystania ich jako środka wymiany na całym świecie. XRP i Stellar (XLM) to inne platformy oparte na blockchainie, skoncentrowane na płatnościach, ułatwiające transgraniczny transfer wartości z udziałem scentralizowanych instytucji. Koszt transakcji lub opłaty za te kryptowaluty są niskie w porównaniu z Bitcoinem czy Ethereum.
2. Monety prywatności
W 2014 r. cyberprzestępcy i twórcy schematów Ponziego znaleźli nowy sposób działania – Bitcoin. To spowodowało, że zwróciły na niego uwagę też organy regulacyjne. Jeśli Bitcoin miał kiedykolwiek stać się globalną walutą, musiał zostać uregulowany i zatwierdzony. Rządy wprowadziły procedurę KYC (Know Your Customer). Dlatego też utracona została anonimowość adresów Bitcoin (BTC). Była to jednak niewielka cena, jaką społeczność zapłaciła za globalną akceptację.
Anonimowość wraz z “zamiennością” jest uważana za jedną z podstawowych cech “pieniądza”. Tradycyjne pieniądze są zasadniczo dokumentami na okaziciela, których własność nie jest zdefiniowana. Osoba, która przechowuje banknot, jest jego właścicielem i odpowiada za wydrukowaną kwotę.
Na rynku istnieje wiele kryptowalut zorientowanych na prywatność. Najpopularniejsze są jednak:
- Monero: Monero zyskało już uznanie w darknecie (np. Alphabay), dzięki czemu jest numerem jeden wśród monet skoncentrowanych na prywatności.
- Zcash: Zcash ze swoim protokołem Z-snarks i podwójnym systemem adresowym zapewnia zarówno prywatne, jak i publiczne transakcje. Jest to jedna z najbardziej zaawansowanych technicznie kryptowalut. Co więcej, jest również kompatybilna z Ethereum. Dlatego też może być skutecznie wykorzystywana w smart kontraktach opartych na ETH i zdecentralizowanych aplikacjach (dApps).
- Dash: Dash jest również kryptowalutą skupioną na prywatności. Zespół stojący za Dash intensywnie pracuje nad zwiększeniem adopcji i łatwością przekazów pieniężnych w krajach Ameryki Łacińskiej, takich jak Wenezuela, Brazylia itp.
3. Stablecoiny
Stablecoiny to w zasadzie kryptograficzna wersja waluty fiat. Z ekonomicznego punktu widzenia nie różnią się one niczym od cyfrowej gotówki na Revolucie, PayPal itp. Niemniej jednak, pod względem technicznym jest to coś zupełnie innego
Większość stablecoinów są wspierane jeden do jednego przez odpowiednie waluty fiat lub określoną ilość innych aktywów, takich jak złoto.
Wersja krypto fiatów może być wydawana tylko za pomocą kompatybilnych z nią portfeli. Pozostałe systemy płatności cyfrowych działają bardziej jako pośrednicy. Zazwyczaj wymagają one rejestracji u usługodawców i są powiązane z kontami bankowymi.
Prawdziwe aktywa są nadzorowane i zarządzane przez powierników i firmy zarządzające aktywami. Transakcje kryptowalutowe są bardziej przejrzyste niż operacje bankowe. Przechowują bowiem zapisy transakcji na transparentnym blockchainie. Najpopularniejsze stablecoiny na rynku to USDT (Tether), BUSD, USDC, DAI, UST itp.
4. Tokeny giełdowe
Tokeny giełdowe to tokeny użytkowe oparte na blockchainie. Zazwyczaj działają one w oparciu o model “przychodów z opłat”. Część opłat giełdowych zarobionych poprzez operacje jest spalana. Swoje tokeny giełdowe posiadają już prawie wszystkie duże giełdy. Użytkownicy posiadający tokeny giełdowe mogą liczyć na liczne przywileje.
Swoj własne tokeny giełdowe uruchomiły już m.in. Binance, Okex, czy Huobi. Ich nazwy i symbole to odpowiednio: Binance Coin (BNB), OkB, Huobi Token (HT).
W przypadku Binance, firma co kwartał wykorzystuje 20% swoich zysków na odkupienie BNB i ich spalenie. Takie działania zmniejszają podaż Binance Coina, co oznacza, że jest to token deflacyjny.
Całkowita kapitalizacja rynkowa tokenów giełdowych wynosi ponad 5 miliardów dolarów. Dominacja BNB stanowi około 60 procent.
5. Tokeny użytkowe
Po stworzeniu Bitcoina, wizjonerzy zdali sobie sprawę z potencjału rozproszonego konsensusu i technologii blockchain poza systemem płatności. Jednym z nich był programista Vitalik Buterin. Opracował on platformę zbudowaną na blockchainie, służącą do wykonywania programów – Ethereum.
Programy te są wykonywane na rozproszonej sieci węzłów tworzących zdecentralizowany superkomputer. Ułatwiają one wykonywanie programów lub smart kontraktów. Te z kolei pomagają w budowaniu zdecentralizowanych aplikacji.
Istnieje wiele projektów blockchain, które oferują platformę do budowania aplikacji. Najpopularniejsze języki programowania używane na tych platformach to solidity (Ethereum, Hedera i Tron) lub C++ (NEO i EOS).
Na tych platformach powstają tokeny użytkowe, które poza funkcjonowaniem jako środek wymiany służą różnym specyficznym celom wynikającym z konstrukcji. Do tych funkcji należą DeFi, tokeny wymienne, wyrocznie (Chainlink), IoT (IOTA) i inne modele ekonomiczne.
6. Tokeny DeFi
Aplikacje DeFi replikują tradycyjne modele finansowe w zdecentralizowanej sieci. Należą do nich pożyczki, oszczędności, handel, ubezpieczenia, płatności itp.
DeFi jest ruchem FinTech, którego celem jest poprawa systemu finansowego poprzez wyeliminowanie centralnej władzy, kosztów pośrednictwa, poprawę łączności oraz budowanie bezpieczeństwa i zaufania. Jedną z najbardziej popularnych platform pożyczkowych opartych na blockchainie jest Compound. Użytkownik może zdeponować kryptowalutę w smart kontrakcie Compound jako zabezpieczenie i zaciągnąć pod nią pożyczkę.
Kolejnym realnym zastosowaniem DeFi są zdecentralizowane giełdy, które pozwalają dokonywać transakcji P2P. Platformy takie jak Uniswap, czy Binance Smart Chain zyskały ogromną popularność na przestrzeni ostatniego roku.
Chcesz poznać więcej tajników kryptowalut? Śledź inne nasze artykuły z cyklu Edukacja oraz odwiedź nasz czat na Telegramie!
Wyjaśnienie
Wszystkie informacje zawarte na naszej stronie internetowej są publikowane w dobrej wierze i wyłącznie w ogólnych celach informacyjnych. Wszelkie działania podejmowane przez czytelnika w związku z informacjami znajdującymi się na naszej stronie internetowej odbywają się wyłącznie na jego własne ryzyko.
W dziale Edukacja, naszym priorytetem jest dostarczanie najwyższej jakości sprawdzonych informacji. Poświęcamy czas na identyfikację, badanie i tworzenie treści edukacyjnych, które są przydatne dla naszych czytelników.
Aby utrzymać ten standard i nadal tworzyć niesamowite treści, nasi partnerzy mogą nagradzać nas prowizją za miejsca w naszych artykułach. Jednak te prowizje, w żaden sposób, nie wpływają na nasze procesy tworzenia bezstronnych, uczciwych i pomocnych treści.
